BRON: http://www.apache.be/2010/03/politie-ka ... rovoceren/
Politie kan betogers ongestraft provoceren
De politiehervorming mag dan geslaagd heten, dat betekent niet dat het functioneren van de politie momenteel geheel vlekkeloos verloopt. In haar jongste jaarverslag wijst het Comité P, die instelling die namens het parlement toezicht houdt op de politiediensten, in scherpe bewoordingen op een reeks verontrustende disfuncties en wantoestanden, vooral bij betogingen. Blijkbaar is het spook van de voormalige rijkswacht nog lang niet dood.
Door Georges Timmerman
Achttien jaar na de demilitarisering van de rijkswacht (1992) en twaalf jaar na het Octopusakkoord, dat de rijkswacht deed opgaan in de federale en lokale eengemaakte politie (1998), is er in de geesten van bepaalde politiemensen nog niet veel veranderd. Het jaarverslag van het Comité P geeft daar enkele bedenkelijke staaltjes van uit de praktijk, vooral op het vlak van de ordehandhaving bij betogingen of grote manifestaties. Of zoals dat tegenwoordig met een keurig modieuze term heet: “Het concept van genegotieerd beheer van de publieke ruimte.”
Gevechtsuitrusting
De rijkswacht zaliger had geen al te beste reputatie, ondermeer vanwege het brutale en hardhandige optreden van het korps bij betogingen. Kennelijk is er op dat vlak nog niet veel veranderd. Gebruik van overdreven geweld, provocaties door de politie, normvervaging, en zelfs schendingen van de mensenrechten: het bestaat nog altijd en het werd herhaaldelijk op het terrein vastgesteld door waarnemers van het toezichtcomité.
“Bij een aantal waarnemingen was het confronterend vast te stellen hoe de politie zelf de menigte provoceert, misschien niet altijd even bewust”, stelt het jaarverslag. “De provocatie gebeurt niet alleen door het in plaats stellen van volledig opgeschaalde politiemensen (lees: in gevechtsuitrusting, GT), maar vooral ook door degenen die zich in een zekere ‘beschermde’ positie bevinden, zoals in een voertuig, in een sproeiwagen, naast een hond of een paard. Ze dagen soms uit door in te rijden op een menigte, per se door een menigte te willen manoeuvreren, herhaaldelijk kleine stootjes met de waterstraal te geven, de hond zonder muilband naar voren te duwen, etc.”
Offensieve operatie
Rapport Comité P:
‘In een extreem geval werden mensen van het Comité P zelfs expliciet geweerd toen ze vaststellingen van het gebruik van excessief geweld wilden doen’
Het rapport spreekt in dit verband over misplaatste handelingen, provocaties en gebrek aan transparantie: “We zien vooral een zwaar gebrek aan bekwame betrokkenheid wanneer individuele politiemensen, op momenten dat de politie tegenover de menigte komt te staan, misplaatste handelingen stellen. Zo zagen de observatoren een politievoertuig inrijden op een aanwezige mensenmassa om hen te doen wijken, men zag een politievoertuig de massa met de grootlichten uitdagen, men zag de sproeiwagen de mensenmassa provoceren door herhaalde waterstootjes te geven en men zag zelfs ongemuilkorfde honden die door hun geleiders in de richting van mensen werden gestuurd. Dit gedrag wordt blijkbaar gesteld door individuele politieambtenaren die vaak zelf vanuit een ‘beveiligde’ positie handelen. Deze politiemensen werden totaal niet aangesproken noch verwijderd door de aanwezige leidinggevende. De voorvallen zijn blijkbaar ook nooit het voorwerp geweest van een debriefing of een rapportering in de marge van deze gebeurtenissen.”
Met de inzet van honden,een techniek die vooral gebruikelijk is bij risicovoetbalwedstrijden, loopt het volgens het Comité P vaak mis: “We zien een enorm onderscheid in de werking met honden op het terrein. De inzet gebeurt ogenschijnlijk in het kader van defensieve operaties en patrouilles. Echter in niet minder dan twee van de zes omgevingen waar de geobserveerde wedstrijden plaatsgrepen, heeft men de inzet van politiehonden zonder muilkorf vastgesteld in het kader van een escorte én bij offensieve operaties. In beide gevallen werkten de hondenbegeleiders met hun blaffende honden, zonder enig beschermingsstuk, kort bij en ten aanzien van het aanwezige publiek. Soms worden ze ingezet rondom een menigte, om die in bedwang te houden vooraleer er verdere maatregelen – meestal collectieve aanhoudingen – worden genomen. Naar aanleiding van een offensieve operatie werden personen gebeten door honden. De inzet van de hond in het domein van grootschalige gebeurtenissen blijkt op geen enkel moment van de waarnemingen opportuun te zijn geweest, wel integendeel. Bovendien zag men nooit enige sturing van de hondenbegeleiders zelf.”
Wissen van beelden
In dergelijke omstandigheden houdt de politie vanzelfsprekend niet van pottenkijkers, zelfs niet als het gaat om waarnemers van het Comité P: “Transparant zijn is in de eerste plaats tolereren dat iedereen die het wenst, mag en kan toekijken, weliswaar vanuit het gegeven dat de veiligheid in elk geval gegarandeerd moet blijven. In de praktijk kwam het echter regelmatig voor dat de politie niet zo opgezet was met het ‘toekijken’ op haar werking. In een extreem geval werden mensen van het Comité P zelfs expliciet geweerd toen ze vaststellingen van het gebruik van excessief geweld wilden doen en in minstens twee gevallen nam men een fototoestel af van een burger die foto’s maakte van politiemensen in formatie.” Het rapport maakt melding van “terughoudendheid” en zelfs “tegenstand” tegenover zijn inspecteurs. “Dat uit zich door achtergehouden informatie, stilzwijgen en verdwenen documenten die nadien als bij wonder weer opduiken.”
“De schendingen van mensenrechten worden soms afgeschermd, intern door de politie”, stelt het verslag voorts. “We hebben meermaals vastgesteld dat politiemensen zich soms tijdens hun interventie met bivakmuts en helm uitrustten of, bij incidenten, in politievoertuigen onderling van plaats wisselden. Verder is er de ‘praktijk’ van het achteraf wissen van beelden. Ten slotte is er het order van de leidinggevende, die het voertuig onmiddellijk doet vertrekken, zodat er geen vaststellingen kunnen gebeuren. Het is een vaststaand feit dat zowel medewerkers als leidinggevenden in dit domein van de politiewerking te vaak blind blijven voor fouten en storende individuele acties en zelfs hun ogen sluiten voor het gebruik van excessief geweld door individuele politiemensen onder hun leiding.”
Geen uitleg
“Waarnemingen leren ons dat het juist de individuele gedragingen en optredens van politiefunctionarissen zijn die enerzijds het vaakst hebben geleid tot de-escalatie van conflicten, maar anderzijds, meer bepaald in formatie, meermaals hebben geleid tot escalatie. Dit laatste is opmerkelijk omdat het blijkbaar kan gebeuren, zonder enige bijsturing of terechtwijzing. De provocerende gedragingen door individuele politiemensen doen zich voor binnen de formaties, meestal bij de inplaatsstelling ervan of bij de tussenkomst zelf. Die individuele handelingen leiden vrijwel altijd tot de escalatie van frustraties en geweld bij het publiek. De meeste van de door het Comité P geobserveerde incidenten zijn zo ontstaan. Die provocaties blijven onopgemerkt voor het beleid en bovendien grijpt noch de leidinggevende noch de groep in. De politietussenkomst op de menigte verloopt daarna meestal hardhandig en heeft verschillende aanhoudingen tot gevolg.”
Bij dit soort arrestaties krijgen de burgers overigens geen uitleg van de politie. “We zien dat de politiemensen zelf weinig tot niet communiceren wanneer ze dwang en/of geweld tegenover individuen moeten gebruiken. De politiemensen handelen op dat moment individueel en geven aan de burger geen toelichting bij de reden voor de gebruikte dwang of het aangewende geweld. Op verschillende tijdstippen hoort men aangehouden personen of hun kennissen vragen waarom ze aangehouden worden, waar ze naartoe worden gebracht of wat hen verder te wachten staat. We observeerden een paar gevallen waarin de politie massaal overging tot het nemen van dwangmaatregelen, soms met geweld. In geen van die gevallen was er sprake van enige communicatie vanwege de politie.”
